Dziecko z Aspergerem to dziś sprawa, która nie wzbudza już takiego zdziwienia, jak jeszcze kilkanaście lat temu. Wzrasta wiedza i świadomość społeczna w tym zakresie, jednak mimo to nadal sporo osób niewiele wie na ten temat. Zespół Aspergera jest zaburzeniem w rozwoju, często zaliczanym do jednej z delikatniejszych odmian autyzmu, ale trzeba podkreślić, że nie są to pojęcia tożsame. Zdarza się, że niektórzy traktują to wręcz jako synonimy, co jest zupełnie sprzeczne z definicją obu zaburzeń. Warto jednak wiedzieć, czym charakteryzuje się ta nieprawidłowość i jak funkcjonuje dziecko z Aspergerem na różnych płaszczyznach.
Zacznijmy od podstaw – najważniejszą sprawą jest to, że dziecko z Aspergerem ma zaburzoną umiejętność kontaktów społecznych. Relacje międzyludzkie są tu nieprawidłowe – człowiek z tym zespołem nie umie w łatwy sposób nawiązać żadnych znajomości. Sprawy nie ułatwia na pewno fakt, że reakcje takiego dziecka, mającego kłopot z poprawnym odczytywaniem sygnałów z zewnątrz, zazwyczaj są zupełnie nieadekwatne do aktualnej sytuacji czy zdarzenia.
Otoczenie, często nieświadome problemu, również nie odbiera tego najlepiej, unikając kontaktu z taką osobą. Dziecko z Aspergerem ma więc podwójny problem z interakcją, dotarciem do grupy rówieśniczej, przełamaniem bariery, wejściem w znajomość czy przyjaźń, więc w efekcie po prostu stara się odizolować. Ludzie wokół reagują strachem, irytacją, zdziwieniem, a nawet zniesmaczeniem, ponieważ osoby cierpiące na zespół
Aspergera zachowują się czasem specyficznie, oryginalnie, impulsywnie lub wręcz ekscentrycznie. Nie robią tego świadomie – całość wynika z deficytów rozwojowych. Trzeba jednak podkreślić, że mimo wszystko o wiele łatwiej funkcjonuje się z problemami, jakie niesie posiadanie zespołu Aspergera niż ma to miejsce w przypadku autyzmu. Z tego też powodu porównanie obu zaburzeń jest zupełnie bezsensowne. Inna rzecz, która odróżnia dziecko z Aspergerem od dziecka z autyzmu to dużo wcześniejsza możliwość prawidłowej diagnozy.
Głównym objawem, który powinien zwrócić uwagę rodziców, jest więc to, że dziecko z Aspergerem w ogóle nie próbuje nawiązywać kontaktów społecznych, jakby zupełnie ich nie potrzebowało. Do tego jakiekolwiek relacje bardzo trudno jest mu trzymać na dłużej. Kluczowe jest to, że dziecko z Aspergerem, będąc np. w grupie przedszkolnej czy szkolnej, nie umie dobrze funkcjonować, bo kłopotem staje się konieczność dostosowania do często zmieniających się zasad. Istnieje jednak więcej cech, na które zwracają uwagę specjaliści.
Dziecko z Aspergerem wykazuje także specyficzną mowę
Nie chodzi tu o problem z opanowaniem tej umiejętności czy z przyswojeniem słownictwa. W tym zakresie nie ma żadnych kłopotów – te pojawiają się np. w związku ze skłonnością do powtarzania niektórych fraz, zamieniania słów, unikania pewnych określeń. Całość brzmi dość oficjalnie, nie ma tu często mowy potocznej, ale wręcz pedantyczne zwracanie uwagę na formalność i dosłowność wypowiedzi, a także kompletne nierozumienie przenośni i metafor.
Charakterystyczne jest też to, że w rozmowie z takim dzieckiem zauważyć można, że nie mówi ono o tym, o czym chce usłyszeć współrozmówca, ale cały czas krąży i koncentruje się na temacie, który wydaje się mu z jakiegoś powodu interesujący, nawet gdy dialog dotyczy zupełnie czegoś innego. Brak uwagi ze strony słuchacza bywa powodem do złości.
Dziecko z Aspergerem wykazuje także typową dla zaburzenia mimikę twarzy, grymasy, ton głosu i tiki nerwowe. Wykonuje ponadto w czasie rozmowy gesty, niejednokrotnie przesadzone i niezbyt skoordynowane. Ogólnie zdolności motoryczne i ruchowe nie są na najwyższym poziomie i dotyczy to nie tylko poruszania się czy aktywności fizycznej, ale także pisania i zdolności manualnych przy wykonywaniu prostych prac plastycznych. Dziecko z Aspergerem często nie czuje się więc najlepiej na zajęciach sportowych czy artystycznych. Może także powtarzać określone ruchy, np. kręcenie się, przechylanie w bok, obracanie głową, chodzenie dookoła.
Oczywiście dziecko z Aspergerem, po zdiagnozowaniu zaburzenia, powinno być objęte opieką terapeutyczną. Ćwiczenia, które proponuje specjalista muszą być odpowiednio dopasowane do konkretnej jednostki, jej zachowania, możliwości. Całość ma poprawić funkcjonowanie dziecka w wielu aspektach, przy czym najważniejszą sprawą pozostaje unormowanie kontaktów społecznych. Dziecko uczy się nawiązywać relacje, słuchać, rozmawiać, rozpoznawać sygnały wysyłane przez rozmówcę, interpretować prawidłowo zachowania innych.
